Ντάριο Φο: Εναντίον των αθυρόστομων γελωτοποιών

Ο πρόσφατος θάνατος του Ντάριο Φο και οι εκτεταμένες αναφορές στο έργο του, αποτελούν αφορμή για την ανάδειξη της ομιλίας του με τίτλο «Εναντίον των αθυρόστομων γελωτοποιών» και των σκίτσων που παρουσίασε στην Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1997.

Στην εισαγωγή του βιβλίου που εκδόθηκε απο το ΚΨΜ το 2006, συγκέντρωσα ένα διάσπαρτο υλικό και προσπάθησα να αναδείξω κάποιες πτυχές του έργου του Ντάριο Φο

που θεωρώ πολύ σημαντικές.

Τα αυθεντικά σκίτσα και η ομιλία του Ντάριο Φο 

στην απονομή του βραβείου Νόμπελ 1997 – Εκδόσεις ΚΨΜ - 2006

Εισαγωγή: Πάνος Τότσικας

Το 1997, η Σουηδική Ακαδημία έδωσε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας στον Ντάριο Φο, απόφαση που, όπως είπε ο ίδιος στην ομιλία του, προκάλεσε αναταραχή, τόσο στους κύκλους του Πάπα, όσο και στους ιταλικούς κύκλους των «εκλεκτών». Η ομιλία του Ντάριο Φο συνοδευόταν από 25 σκίτσα του, γιατί «μ΄ αυτό μου δίνεται η ευκαιρία να αυτοσχεδιάσω, να εξασκήσω την φαντασία μου και να σας αναγκάσω να χρησιμοποιήσετε και τη δική σας φαντασία…».

Η ομιλία του Ντάριο Φο ενώπιον της Σουηδικής Ακαδημίας, δεν ήταν μια τυπική ομιλία παραλαβής ενός βραβείου. Ήταν ουσιαστικά μια θεατρική παράσταση που περιλάμβανε καλαμπούρια, κίνηση, παντομίμα, αφήγηση.

Στο βιβλίο των εκδόσεων ΚΨΜ αποτυπώνονται τα πρωτότυπα σκίτσα καθώς και η ελληνική τους μετάφραση. Επίσης παρατίθεται ολόκληρη η ομιλία του Ντάριο Φο στην τελετή απονομής.

Στην εισαγωγή του βιβλίου, ο Πάνος Τότσικας καταγράφει την μικρή ιστορία των «αριστερών και ανατρεπτικών» Νόμπελ και μας εισάγει στο κλίμα της εποχής και τα γεγονότα που αναφέρει ο Ντάριο Φο στην ομιλία και τα σκίτσα του. Στο επίμετρο, η συγγραφέας και μουσικός Γιολάντα Τσιαμπόκαλου (Sadahzinia) που μετέφρασε τα σκίτσα και την ομιλία από τα ιταλικά, "κρυφοκοιτάζει" τον Ντάριο Φο.

«Οι Τζιουλλάρι (γελωτοποιοί), ήταν οι ζογκλέρ του μεσαίωνα, που διέσχιζαν την Ευρώπη, μεταφέροντας τις τραγουδιστικές και χορευτικές παραστάσεις τους. Ήταν φιγούρες που γεννιόνταν από το λαό και από το λαό έπαιρναν την οργή για να του την ξαναμεταδώσουν. Για το λαό το θέατρο ήταν πάντα το κύριο μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, αλλά ακόμα και πρόκλησης και αναταραχής των ιδεών. Το θέατρο ήταν η ζωντανή και ομιλούσα εφημερίδα του λαού. Γι΄ αυτό ακριβώς οι Τζιουλλάρι κυνηγήθηκαν σκληρά στο μεσαίωνα από τη φεουδαρχία. Όταν τους έπιαναν, τους έγδερναν και τους έκοβαν τη γλώσσα…»
Το 1221 ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ θέσπισε ένα νόμο στη Μεσσίνα που είχε σαν τίτλο «Εναντίον των αθυρόστομων γελωτοποιών».

Ο Ντάριο Φο, κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας, διάλεξε ως τίτλο της ομιλίας του στη Σουηδική Ακαδημία τον τίτλο του νόμου του 1221: «Εναντίον των αθυρόστομων γελωτοποιών», διευκρινίζοντας ότι «ο νόμος επέτρεπε σε όλους τους πολίτες να προσβάλλουν τους γελωτοποιούς, να τους ξυλοφορτώνουν, ακόμα και να τους σκοτώνουν, χωρίς να διατρέχουν κάποιον κίνδυνο να οδηγηθούν στα δικαστήρια και να τιμωρηθούν.

Περιεχόμενα:

Α. Εισαγωγή: Ο "γελωτοποιός" Ντάριο Φο και το Νόμπελ λογοτεχνίας,

1. Τα αριστερά Νόμπελ λογοτεχνίας,

2. Ο Ζαν-Πολ Σάρτρ και η άρνηση του βραβείου Νόμπελ,

3. Η ομιλία του Ντάριο Φο στη Σουηδική Ακαδημία,

4. Ο Ντάριο Φο και οι "γελωτοποιοί",

5. Ο Ντάριο Φο και η αποδοχή του βραβείου Νόμπελ,

6. Ο Ντάριο Φο και οι "τρομοκράτες",

7. Η αιρετική διαδρομή του Ντάριο Φο,

8. Βραβείο Νόμπελ και προσπάθεια αφομοίωσης στο "σύστημα",

9. Από τον Ντάριο Φο στον Χάρολντ Πίντερ,

10. Επίλογος,

Β. Ομιλία του Ντάριο Φο στην τελετή απονομής του Νόμπελ λογοτεχνίας (πλήρες κείμενο),

Γ. Τα αυθεντικά σκίτσα και οι λεζάντες του Ντάριο Φο, Δ. Επίμετρο: "κρυφοκοιτάζοντας τον Ντάριο Φο.