Ρέμα της Πικροδάφνης: Η αυθαιρεσία συνεχίζεται

Τον περασμένο Οκτώβρη, πολίτες από την Ηλιούπολη, τον Άγ. Δημήτριο, τον Άλιμο και το Παλαιό Φάληρο συγκρότησαν το «Δίκτυο Πολιτών για την διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης».

Στις 17.11.2014, κατατέθηκε από 14 πολίτες των προαναφερόμενων Δήμων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αίτηση ακύρωσης της απόφασης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής που αφορούσε την διευθέτηση των τελευταίων 200 περίπου μέτρων του ρέματος Πικροδάφνης στην περιοχή της Ηλιούπολης, τα οποία διατηρούνται ακόμη στη φυσική τους κατάσταση.

Παράλληλα, κάτοικοι της παραρεμάτιας περιοχής της Hλιούπολης, κινητοποιήθηκαν ενάντια στην κοπή δέντρων στην συμβολή του ρέματος της Πικροδάφνης με την Λεωφόρο Βουλιαγμένης. Όπως αναφέρει το το Δασαρχείο, πρόκειται για εκτεταμένη υλοτομία εντός έκτασης που καλύπτεται από δασική βλάστηση σε παραρεμάτια περιοχή, η οποία χρήζει ιδιαίτερης προστασίας. Η πίεση που ασκήθηκε προς την Διεύθυνση Δασών Αθηνών είχε ως αποτέλεσμα να αποσυρθεί η από 3.11.2014 απόφαση περί υλοτομίας δασικών δέντρων για την κατασκευή αγωγών ομβρίων, παραμένει ωστόσο η από 30.7.2012 απόφαση της Διεύθυνσης Δασών που επιτρέπει την υλοτομία δέντρων. 

Το ζήτημα ωστόσο των επεμβάσεων στο ρέμα της Πικροδάφνης, στην Ηλιούπολη, αποδεικνύεται πολύ σοβαρότερο από όσο αρχικά θεωρείτο και σχετίζεται με την κατασκευή αγωγών αποχέτευσης ομβρίων υδάτων από την κεντρική περιοχή της Ηλιούπολης, στο ρέμα της Πικροδάφνης. Ας δούμε συγκεκριμένα κάποια σημαντικά ζητήματα που προκύπτουν:

Κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων στο ρέμα της Πικροδάφνης

Όπως αναφέρει σχετική Ειδική Έκθεση του Πολιτικού Μηχανικού Νικου Αναγνώστου: «… Μετά τις πυρκαγιές του Ιουλίου- Αυγούστου 1998 κατασκευάστηκαν σε τέσσερα ρέματα ανάντη της Ηλιούπολης στην ορεινή περιοχή του Υμηττού, 4 αναβαθμοί ανάσχεσης φερτών υλικών. Όπως φαίνεται καθαρά από τον αντίστοιχο Χάρτη του Kaupert (1882) τα ρέματα αυτά ανήκουν στη λεκάνη απορροής του ρέματος Τραχώνων. Τα τμήμα του ρέματος αυτού που πέρναγε από την αστική περιοχή της Ηλιούπολης, έχει μπαζωθεί από παλιά, με την προσθήκη αγωγού αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του στον Άλιμο είναι ανοικτό κατά το μεγαλύτερο μέρος του και εκβάλλει στη θάλασσα, όπου υπάρχει προστατευόμενος υγρότοπος. Για την αποφυγή πλημμυρών δρομολογήθηκε η κατασκευή 4 συλλεκτηρίων αγωγών των ομβρίων της ορεινής λεκάνης του ρέματος Τραχώνων, ενός για κάθε αναβαθμό. Αντί όμως να αποχετεύσουν το όμβρια αυτά στο φυσικό τους αποδέκτη που είναι το ρέμα Τραχώνων, τα εκτρέπουν προς το Ρέμα Πικροδάφνης. Με την εκτροπή αυτή, αφενός περίπου τριπλασιάζεται η πλημμυρική παροχή του ρέματος Πικροδάφνης κατάντη της Λ. Βουλιαγμένης, προκαλώντας κινδύνους πλημμύρας και αφ ετέρου μειώνεται η παροχή στο Ρέμα των Τραχώνων, καθώς μεγάλο μέρος των υδάτων του εκτρέπεται προς το Ρέμα της Πικροδάφνης. Ακόμη, τίθενται σε κίνδυνο τα πρανή του ρέματος Πικροδάφνης ανάντη της Λ. Βουλιαγμένης..»

Και όλα αυτά χωρίς να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση, καθώς και υδρολογική και υδραυλική μελέτη όσον αφορά το ρέμα Πικροδάφνης, το οποίο σημειωτέον δεν είναι οριοθετημένο.

Το έργο δεν έχει περιβαλλοντική αδειοδότηση, ως όφειλε.

Το έργο κατασκευής των αγωγών αποχέτευσης ομβρίων υδάτων (Σ2 και Σ3) είχε αρχικά απαλλαγεί από την υποχρέωση έγκρισης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με την 50848 /8.5.2012 απόφαση της Περιφέρειας Αττικής (επί Σγουρού). Στη συνέχεια όμως, ανεκλήθη το έγγραφο εξαίρεσης από την περιβαλλοντική αδειοδότηση (βλ. απόφαση 9426/28.6.2012 Περιφέρειας Αττικής), γεγονός που σημαίνει ότι θα έπρεπε να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση και ως εκ τούτου, η αρχική άδεια κοπής δέντρων (1517/30.7.2012) δεν ισχύει, άρα δεν μπορεί να κοπεί κανένα δέντρο.

Αγωγοί ομβρίων εκτός λεκάνης απορροής

Όπως προκύπτει και από τον «Υδρολογικό Χάρτη, Λεκάνη Απορροής Μελέτη Οριοθέτησης» που συντάχθηκε για το έργο «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης από Λ. Βουλιαγμένης έως εκβολή» (που επίσης προώθησε η Διοίκηση Σγουρού), οι αγωγοί των ομβρίων υδάτων Σ2 και Σ3 είναι εκτός των ορίων της λεκάνης απορροής του ρέματος Πικροδάφνης.

Η παροχέτευση στο ρέμα της Πικροδάφνης ομβρίων υδάτων που δεν προέρχονται από την λεκάνη απορροής του ρέματος αυτού, αλλά από τη λεκάνη αποροής του ρέματος των Τραχώνων που διέρχονταν από την Ηλιούπολη, συνιστά παραβίαση των κανόνων της τεχνικής και της επιστήμης.

Η φόρτιση του ρέματος της Πικροδάφνης με επιπρόσθετο υδατικό φορτίο και μάλιστα εκτός της λεκάνης απορροής του, θα έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία παροχέτευσης αυτού του φορτίου, ειδικά σε πλημμυρικές καταστάσεις. Τα ανωτέρω δεν μόνο παράνομα αλλά και επικίνδυνα, εφόσον όπως προκύπτει, κατά το στάδιο του σχεδιασμού, δεν ελήφθησαν υπόψη.

Δεν εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις

Θα έπρεπε να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις τόσο για το έργο στο σύνολό του (αν δηλαδή θα μπορούσε να γίνει με άλλο τρόπο η αντιπλημμυρική προστασία), όσο και για τα επιμέρους τμήματά του (π.χ παροχέτευση των ομβρίων σε άλλο αποδέκτη, εναλλακτική διαδρομή για να μειωθούν οι παρεμβάσεις στο δασικό πάρκο και την παρόχθια ζώνη, αποφυγή ή μείωση κοπής δέντρων, χρήση ειδικού τύπου μηχανημάτων για προστασία των κατοικιών και ελαχιστοποίηση της όχλησης).

Όλες αυτές οι διαπιστώσεις επιφέρουν πολύ σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ικανές να κατατάξουν το έργο στην κατηγορία Α της κλίμακας περιβαλλοντικής αδειοδότησης (δηλαδή έργο με υποχρέωση σε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) και όχι να το απαλλάσσουν (όπως συμβαίνει) από περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Διαπλεκόμενα συμφέροντα

Εκτιμάται ότι το έργο αυτό, με πρόσχημα τις αντιπλημμυρικές ανάγκες της Ηλιούπολης, στην πραγματικότητα εξυπηρετεί εργολαβικά συμφέροντα, τα οποία διαπλέκονται τόσο με την προηγούμενη Διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής και υπηρεσιακούς παράγοντες όσο και με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Επισημαίνεται ότι η εταιρεία ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ που κατασκευάζει αυτό το έργο, είναι θυγατρική του Ομίλου Μπόμπολα.

Προσφυγή στο ΣτΕ κατοίκων του Αγίου Δημητρίου και του Π. Φαλήρου.

Για όλους τους προαναφερόμενους λόγους, κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου και του Παλαιού Φαλήρου προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, καταθέτοντας την υπ’αριθμ.108/15.1.2015 Αίτηση Ακύρωσης του έργου και την υπ’ αριθμ. 7/20.1.2015 Αίτηση αναστολής, ζητώντας να παρασχεθεί προσωρινή διαταγή μη περαιτέρω εκτελέσεως των έργων, μέχρι να συζητηθεί και να κριθεί η Αίτησή τους. Οι αιτήσεις αυτές των κατοίκων συζητήθηκαν στο ΣτΕ στις 29 Απριλίου 2015.και μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΣτΕ τα έργα στο ρέμα και την παραρεμάτια περιοχή έχουν διακοπεί και δεν εκτελούνται.

Tι προτείνεται

Το έργο που γίνεται στην Ηλιούπολη και καταλήγει στο ρέμα της Πικροδάφνης, έχει ουσιαστικά υπερτοπικό χαρακτήρα, και ενδέχεται να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις κατάντη περιοχές (Άγιος Δημήτριος, Άλιμος, Παλαιό Φάληρο) και να αποδειχθεί εξαιρετικά ζημιογόνο.

Οι αποχετευτικοί αγωγοί , οι οποίοι εκβάλλουν στον υπάρχοντα αγωγό ο οποίος διέρχεται κάτω από τη Λ. Βουλιαγμένης, επιβαρύνει το Ρέμα Πικροδάφνης. Η πολλαπλάσια επιβάρυνση του ρέματος, μπορεί να προκαλέσει πλημμυρικά φαινόμενα στα κατάντη του ρέματος.

Συνοψίζοντας, επισημαίνεται ότι οι υπό κατασκευή αγωγοί αποχέτευσης στην Ηλιούπολη που καταλήγουν στο ρέμα της Πικροδάφνης,(Σ2 και Σ3), εμπεριέχουν ουσιώδη επέμβαση στο ρέμα, χωρίς να έχει διενεργηθεί ουδεμία διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ξεκινάνε και διέρχονται εκτός της λεκάνης απορροής του ρέματος, κατά ένα πολύ μεγάλο τμήμα τους, και αναμένεται να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στις κατάντη περιοχές (Αγ. Δημήτριο, Άλιμο, Π.Φάληρο).

Με βάση όσα αναφέρονται παραπάνω, προτείνεται:

α) Επανεξέταση κατασκευής αντιπλημμυρικών αγωγών στην Ηλιούπολη, την σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και την έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

β) Αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων παροχέτευσης των ομβρίων υδάτων που ξεκινούν από τον Υμηττό στον αρχικό αποδέκτη τους, το ρέμα των Τραχώνων και όχι στο ρέμα της Πικροδάφνης.

Πάνος Τότσικας

μέλος του «Δικτύου Πολιτών για την διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης»