Φτιάχνοντας ένα Πάρκο για όλους στο πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού

Τον Ιανουάριο του 2011, δημιουργήθηκε η «Πρωτοβουλία για έναν Αυτοδιαχειριζόμενο Αγρό στο Ελληνικό» και σχεδόν ταυτόχρονα, η «Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό»...

Τον Μάϊο της ίδιας χρονιάς , έγραψα ένα «Παραμύθι για παιδιά από 9 έως 99 ετών» το οποίο κυκλοφόρησε ως βιβλιαράκι με τίτλο «Μια μέρα του 2041 στο Ελληνικό». Εκεί, ένας παππούς, περιφέρει τα δυο εγγόνια του στο διαμορφωμένο πλέον Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, επισκέπτεται τον «Αυτοδιαχειριζόμενο Αγρό» και τον εκθεσιακό χώρο των βιοτεχνών - καλλιτεχνών και αγοράζουν μικροαντικείμενα πληρώνοντας με το τοπικό νόμισμα, το ΕΛ.

Από το 2011, ο «Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός στο Ελληνικό», συνεχίζει να υφίσταται και να λειτουργεί, παρά τις πολλαπλές δυσκολίες που συνάντησε και εξακολουθεί να συναντά. Δίπλα στον «Αγρό», στην πρώην Αμερικάνική Βάση, λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού, παρέχοντας ουσιαστικές ιατρικές υπηρεσίες σε χιλιάδες ανασφάλιστους, έλληνες και ξένους. Στον ίδιο χώρο της πρώην αμερικάνικης Βάσης, έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, τρία Φεστιβάλ Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, οργανωμένα από δεκάδες συλλογικότητες, στα οποία συμμετείχαν χιλιάδες πολίτες από όλη την Αθήνα.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν πραγματοποιηθεί στον κυρίως χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού μια σειρά αθλητικές δράσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις , όπως το Φεστιβάλ Αντίστασης και Δημιουργίας και η Έκθεση 120 Εικαστικών (2011), με την συμβολή της δημοτικής αρχής Ελληνικού- Αργυρούπολης, επί Χρήστου Κορτζίδη, της «Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό» και με την στήριξη πολλών άλλων συλλογικοτήτων. Ακόμη στον χώρο του πρώην αεροδρομίου φυτεύτηκαν το 2012 πάνω από 1200 ελιές, ενώ την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε ένα πετυχημένο τριήμερο Φεστιβάλ οργανωμένο από του «Ηλιόσπορους».

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι, το πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού, δεν είναι ένας σκουπιδότοπος, όπως ισχυρίζονται κάποιοι προκειμένου να το απαξιώσουν, αλλά ένας ζωντανός χώρος με «αξία χρήσης», παρά τις δυσκολίες πρόσβασης στους πολίτες και τις συλλογικότητες που οφείλονται στον διαχειριστή του χώρου, την εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε.

Με αυτά τα δεδομένα, η ιδιωτικοποίηση και δόμηση του συνολικού χώρου του πρώην αεροδρομίου και της παραλίας του Αγίου Κοσμά μέσω του διαβόητου ΤΑΙΠΕΔ που προώθησαν οι προηγούμενες Κυβερνήσεις, συνάντησε σημαντικές κοινωνικές αντιστάσεις , συμπεριλαμβανομένων και των αντιστάσεων του κόμματος της τότε αντιπολίτευσης ,του ΣΥΡΙΖΑ , που αποτελεί τον κορμό της σημερινής κυβέρνησης.

Τι μέλλει γενέσθαι στο Ελληνικό;

Η σημερινή κυβέρνηση έχει δηλώσει διά του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργού ΥΠΑΠΕΝ Παναγιώτη Λαφαζάνη ότι «…η εξαγορά του Ελληνικού είναι σκανδαλώδης.. .Τα σχέδια είναι αντιπεριβαλλοντικά… Εμείς θα επανεξετάσουμε αυτή την σκανδαλώδη εξαγορά με στόχο την ακύρωση της…», ενώ ο υπουργός Ανάπτυξης Γ. Σταθάκης έχει δηλώσει ότι «…δεν θα διώξουμε τον επενδυτή αλλά θα επιδιώξουμε αλλαγές στους όρους παραχώρησης…».

Σύμφωνα με την «Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό», «…η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες νομικές και πολιτικές ενέργειες για να ακυρώσει την διαδικασία ιδιωτικοποίησης του Ελληνικού. Πρέπει να μην εγκρίνει στην Βουλή την απαράδεκτη σύμβαση με τον Όμιλο Λάτση και να προχωρήσει στην κατάργηση του νόμου 4062/2012 (καθώς και του σχετικού άρθρου του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας), στο οποίο στηρίζονται τα καταστροφικά σχέδια για τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης στο Ελληνικό και την παραλία του Αγίου Κοσμά….»

Aπό το δημόσιο στο κοινό - Οι δημόσιοι χώροι ως κοινό αγαθό

Όπως ανέφερα και στην εισήγησή μου στο τριήμερο «Ευημερία χωρίς ανάπτυξη», (ΕΜΠ, 20-22/2/2015):

«…Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι ελεύθεροι, οι αδόμητοι χώροι σε μια πόλη, αποτελούν συστατικά και σημαντικότατα στοιχεία κοινωνικού εξοπλισμού, όπως και οι κτιριακές εγκαταστάσεις που διατίθενται για χώρους εκπαίδευσης υγείας, πολιτισμού, αθλητισμού, κοινωνικής πρόνοιας κλπ. Μια πλατεία, μια παιδική χαρά, ένα πάρκο, αποτελούν απαραίτητα στοιχεία, αποτελούν ανάσες μιας πόλης στην οποία κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτό σημαίνει ότι η «ανάπτυξη» δεν συνδέεται οπωσδήποτε με την δόμηση, το χτίσιμο, το μπετόν και το τσιμέντο, αλλά και με την διατήρηση, το μη χτίσιμο των ελεύθερων χώρων.

…..Για την «αξιοποίηση» του Ελληνικού προτείνεται η αναζήτηση ενός άλλου δρόμου, πέρα από το κράτος και την αγορά, που θα εκλαμβάνει τον δημόσιο χώρο ως «κοινό αγαθό» και θα έχει ως βάση την συνεργατική οικονομία και την ομότιμη παραγωγή. Αυτό θα σήμαινε την μετάβαση “από το δημόσιο στο κοινό” και την οργάνωση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών από αυτοοργανωμένες κοινότητες οι οποίες λειτουργούν ως κοινωνικοί συνεταιρισμοί…».

Πρωτοβουλία «Ένα Πάρκο για όλους στο Ελληνικό»

Η πρόσφατη δημιουργία της Πρωτοβουλίας «Ένα Πάρκο για όλους στο Ελληνικό», καλύπτει ένα κενό για την διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πρότασης προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως επισημαίνεται στο ιδρυτικό κείμενο –πλαίσιο της Πρωτοβουλίας:

«…Στον βαθμό που ο κοινωνικός και οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγής με βάση τις συλλογικές ανάγκες αποτελεί σήμερα ένα κεντρικό στόχο, ο χώρος του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και της παραλίας του Αγίου Κοσμά, μπορεί να αποτελέσει πεδίο εφαρμογής πολιτικών που να προωθούν την κοινωνική επανοικειοποίηση μέσα από τη συνδιαχείριση και την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία…

Πιστεύουμε ότι η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας αποτελεί στις μέρες μας το μεγάλο ζητούμενο. Ο χώρος του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού μπορεί να μετατραπεί σε ένα πεδίο συνάντησης και δημιουργικών δραστηριοτήτων, πρωτοβουλιών πολιτών, συνεργατικών δράσεων, αυτοδιαχειριζόμενων εγχειρημάτων κ.ά…

Πολιτιστικές μη κερδοσκοπικές δραστηριότητες, μπορούν να βρουν φιλόξενους χώρους στέγασης από διάφορες καλλιτεχνικές ομάδες σε κάποια από τα εκατοντάδες εγκαταλειμμένα διάσπαρτα κτίρια και να αποτελέσουν σημεία έλξης και αναφοράς από κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.

Αθλητικές δραστηριότητες ερασιτεχνικού – μη εμπορικού χαρακτήρα, μπορούν επίσης να ενταχθούν στα πλαίσια της σταδιακής δημιουργίας ενός Μητροπολιτικού Πάρκου Υψηλού Πράσινου. Οι υπάρχουσες αθλητικές εγκαταστάσεις μπορεί να λειτουργήσουν άμεσα, δημιουργώντας πλήθος θέσεων εργασίας και κοινωνικό όφελος.

Στο χώρο του πρ. Αεροδρομίου Ελληνικού, ενδεικτικά, θα μπορούσαν να λειτουργήσoυν παράλληλα, εργαστήρια και κοινότητες καλλιτεχνών που ασχολούνται με τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο, το θέατρο, το χορό κ.α, συναυλιακός χώρος, μόνιμες εκθέσεις, Φεστιβάλ Τέχνης.

Ακόμη, μπορούν να λειτουργήσουν, δομές κοινωνικής αλληλεγγύης, συνεταιριστικοί παιδικοί σταθμοί, φροντιστήρια, ωδείο, κοινωνικό φαρμακείο - ιατρείο, Συνεδριακός Χώρος, Λαϊκό Πανεπιστήμιο, ανταλλακτήριο μεταχειρισμένων αντικειμένων, αγορές χωρίς μεσάζοντες, συνεταιριστικά καφενεία κ.α.

Eπίσης, σε ένα τμήμα του χώρου, μπορεί να λειτουργήσει ένα αυτοδιαχειριζόμενο οικολογικό αγρόκτημα με παράλληλο εκπαιδευτικό χαρακτήρα, βοτανόκηπος με βότανα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κέντρο αναπαραγωγής ντόπιων ποικιλιών κηπευτικών δέντρων και ανθέων, εργαστήρια μεταποίησης παραδοσιακών οικολογικών προϊόντων, παρασκευής θεραπευτικών σκευασμάτων, εργαστήρια κεραμικής και ένα σχολείο κεραμικής τέχνης, εργαστήριο οικολογικής δόμησης και βιοκλιματικής κατοικίας, ένας πλήρης οικολογικός φούρνος και ένα κέντρο μικρής κλίμακας εφαρμογών για ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Περαιτέρω, προτείνεται η δημιουργία ενός «οικο-χωριού» που να εκπαιδεύει τους ενδιαφερόμενους σε οικολογικές πρακτικές και ασχολίες και να κινείται με ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο, όπου οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να αυτοπαράγουν τη ζωή τους με οικολογικό τρόπο, να γνωρίζουν την χώρα που ζουν και να την σέβονται.

Εν τέλει, προτείνουμε, το Ελληνικό σταδιακά να μετατραπεί σε ένα δημόσιο Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πράσινου, με πολιτιστικές, αθλητικές και εν γένει κοινωφελείς δραστηριότητες, ανοιχτό στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Αττικής, εν μέρει αυτοχρηματοδοτούμενο, με εξασφαλισμένη την συμμετοχή στον φορέα διαχείρισής του συνεργατικών δράσεων και αυτοδιαχειριζόμενων εγχειρημάτων.

Επισημαίνουμε ότι, η πρότασή μας είναι συμπληρωματική με την πρόταση του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ και της «Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό»….

Θέλουμε ένα πάρκο στο Ελληνικό που να μας χωρά όλους, να πραγματώνει τη δημοκρατία στον δημόσιο χώρο μέσα από την άμεση συμμετοχή, που να εξασφαλίζει αξιοπρεπείς σχέσεις και θέσεις εργασίας αυτοαπασχολούμενων παραγωγών και δημιουργών, να βάζει μπροστά την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και να συσπειρώνει τα πιο ζωτικά στοιχεία των κινημάτων.

Πιστεύουμε πως η πραγματοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι απολύτως εφικτή και εναπόκειται στην αυτόβουλη κινητοποίηση των πολιτών της Αθήνας».

  (Εισήγηση στο Commons Fest. 15-17/5/2015)

Πάνος Τότσικας