Ιστορικό ΚΥΤ

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 υφίσταται ένας σχεδιασμός της ΔΕΗ για την κατασκευή πέντε (5) κέντρων υπερυψηλής τάσης (ΚΥΤ) στην Αττική. Τα τέσσερα από αυτά (Αγίου Στεφάνου, Αχαρνών, Κουμουνδούρου, Παλλήνης) λειτουργούν από τη δεκαετία του 1970. Το μόνο του οποίου δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή είναι αυτό της Αργυρούπολης, που προβλέπονταν να κατασκευαστεί σε δασική έκταση του Υμηττού, στα όρια των δήμων Αργυρούπολης - Ηλιούπολης.

Τα έργα ξεκίνησαν με τη γραμμή διασύνδεσης με το ΚΥΤ Παλλήνης (150 KV), ενώ το 1968 κατασκευάστηκε το πρώτο ΚΥΤ Αργυρούπολης, που περιελάμβανε δύο τερματικά ζεύξης των εναέριων γραμμών μεταφοράς με τα υπόγεια καλώδια διανομής (δεν ήταν κέντρο υπερυψηλής τάσης). Στην πορεία και μέχρι σήμερα έχουν γίνει τα εξής: αναβαθμίστηκε σε διπλή (400 KV) η γραμμή διασύνδεσης με το ΚΥΤ Παλλήνης, κατασκευάστηκε η γραμμή διασύνδεσης (400 KV) με το Λαύριο και η πλευρά των 150 KV του κέντρου υπερυψηλής τάσης, που από το 2004 τροφοδοτεί τα κέντρα διανομής Παγκρατίου, Αριστείδου, Ν. Σμύρνης, Ελληνικού και Φαλήρου, με υπόγειες γραμμές 150 KV. Έχει κατασκευαστεί, επίσης, υποσταθμός 150/20 KV, με δύο μετασχηματιστές ισχύος 40/50/MVA, για τη διανομή στις γειτονικές περιοχές. Καθώς δεν έχει κατασκευαστεί η πλευρά των 400 KV οι γραμμές μεταφοράς των 400 KV λειτουργούν στη τάση των 150 KV και συνδέονται απευθείας στην κατασκευασμένη πλευρά του ΚΥΤ των 150 KV.

Σχετικά με τις προθέσεις του ΑΔΜΗΕ δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια αλλαγή σχεδιασμού. Το ΚΥΤ Αργυρούπολης εξακολουθεί να θεωρείται αναγκαίο. Στο τελευταίο σχέδιο του ΑΔΜΗΕ, που υποβλήθηκε για έγκριση στη ΡΑΕ (4.4.2013), αναφέρεται: «Λόγω των αλλεπάλληλων δικαστικών εμπλοκών, από το 2004 έχει ολοκληρωθεί και λειτουργεί μόνον η πλευρά 150 KV. Κατατέθηκε νέα ΠΠΕ τον Οκτώβριο του 2007 και εκκρεμεί η έγκρισή της. Στη νέα ΠΠΕ προβλέπεται η υλοποίηση της πλευράς 400 KV του ΚΥΤ με τεχνολογία GIS. Έχει προταθεί στους τοπικούς φορείς να υλοποιηθεί και η πλευρά 150 KV με τεχνολογία GIS. Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή. Επιπλέον, ο Δήμος Αργυρούπολης ζήτησε την εφαρμογή αποφάσεων του ΣτΕ, βάσει των οποίων θα πρέπει να κατεδαφιστούν οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις του ΚΥΤ λόγω της ακύρωσης της ΕΠΟ από το ΣτΕ και της συνακόλουθης κατάπτωσης της πολεοδομικής άδειας. Η ΔΕΗ έχει υποβάλει ένσταση κατά της κατεδάφισης του ΚΥΤ, καθώς κατά το χρόνο κατασκευής του είχαν ληφθεί όλες οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις. Το Συμβούλιο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΣΧΟΠ) Περιφέρειας Αττικής εξέδωσε απόφαση με την οποία γνωμοδότησε για την εξαίρεση από την κατεδάφιση υπό ορισμένες προϋποθέσεις».

Η τελευταία προσπάθεια εξασφάλισης περιβαλλοντικής αδειοδότησης ξεκίνησε το 2007 με την υποβολή ΠΠΕ (23/10/2007). Στο μεταξύ και αφού ο ν. 4014/2011 δίνει αυτή τη δυνατότητα, σταμάτησε η διαδικασία της ΠΠΕΑ και επιλέχθηκε να συνταχθεί νέα ΜΠΕ (Ιούλιος 2013), που έχει κατατεθεί και βρίσκεται, ήδη, στη διαδικασία της διαβούλευσης.

Στον παραπάνω σχεδιασμό του ΑΔΜΗΕ, εκτός από την κατασκευή του ΚΥΤ, τη διασύνδεση με το Λαύριο (γραμμή 400 KV) και τη διασύνδεση με το ΚΥΤ Παλλήνης (διπλή γραμμή 400 KV), που αποτελούν την αρχική επιλογή, προβλέπεται ακόμη και αναφέρεται στη ΜΠΕ:

• εκτροπή στο ΚΥΤ Αργυρούπολης, αντί του ΚΥΤ Βάρης, της διπλής γραμμής 150 KV, που το διασυνδέει με το ΚΥΤ Παλλήνης. Δηλαδή, άλλη μια διπλή γραμμή διασύνδεσης με το ΚΥΤ Παλλήνης, πέραν της διπλής γραμμής των 400 KV.
• διασύνδεση του ΚΥΤ Αργυρούπολης με ένα νέο ΚΥΤ στα Μεσόγεια, μέσω διπλής γραμμής 150 KV.
• διασύνδεση του ΚΥΤ Αργυρούπολης με τον υφιστάμενο υποσταθμό (ΚΥΤ 150 KV) της Βάρης, μέσω διπλής γραμμής 150 KV.

Συνεπώς, όχι μόνο δεν προβλέπεται εγκατάλειψη του σχεδίου κατασκευής του ΚΥΤ, αλλά η αναβάθμισή του. Το νέο στοιχείο στη ΜΠΕ είναι η επιλογή της κατασκευής της πλευράς τοων 400 KV με την τεχνολογία μόνωσης SF₆ GIS (Gas Insulated Substation) κλειστού τύπου. Για το κτίριο GIS 400 KV απαιτείται εμβαδόν 1.800 m² και για το στεγασμένο χώρο των τεσσάρων (4) αυτομετασχηματιστών 400/150 KV (ισχύος 280 MVA) εμβαδόν 2.500 m².

Ο χαρακτήρας της περιοχής και οι εξελίξεις που μεσολάβησαν

Για την κατασκευή του ΚΥΤ απαλλοτριώθηκαν το 1967 96,660 στρέμματα και το 1974 41,718 στρέμματα. Το 1968 έγινε άρση της απαλλοτρίωσης για 0,53 στρέμματα. Άρα, η συνολική απαλλοτριωμένη έκταση ανέρχεται σε 137,848 στρέμματα. Στην πρόσφατη ΜΠΕ (2013) γίνεται λόγος για 137,788 στρέμματα. Με τα δεδομένα του τελευταίου ΠΔ για τον Υμηττό (187/2011) το 88,5% αυτής της έκτασης φέρεται να ανήκει στη Β΄ ζώνη και το 11,5% στην πρώτη ζώνη του Υμηττού. Για το δεύτερο τμήμα, αυτό που ανήκει στην Α΄ ζώνη, ο ΑΔΜΗΕ ισχυρίζεται ότι δεν πρόκειται να αναπτυχθούν ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Το 1987 το ΔΣ της ΔΕΗ παραχώρησε στο δήμο Ηλιούπολης δύο τμήματα της έκτασης του ΚΥΤ (συνολικά 1,42 στρέμματα) για το αμαξοστάσιο του δήμου και, στη συνέχεια, άλλα 2,196 στρέμματα για την κατασκευή αθλητικού κέντρου.

Ο ορεινός όγκος του Υμηττού συνολικής έκτασης 81.230 στρεμμάτων, προστατεύεται θεσμικά και είναι ενταγμένος στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων οικοσυστημάτων (ΝΑΤURA 2000) και στην ευρωπαϊκή οδηγία 79/409. Με το Π.Δ. ΦΕΚ Δ΄ 544/1978, όπως τροποποιήθηκε με το Π.Δ. ΦΕΚ Δ΄ 167/1981, καθορίστηκαν τα όρια και οι ζώνες προστασίας του Υμηττού καθώς και οι επιτρεπόμενες χρήσεις. Το 1984, με απόφαση του υπουργού Γεωργίας εγκρίθηκε η εγκατάσταση του ΚΥΤ σε τμήμα της απαλλοτριωμένης περιοχής, που είχε χαρακτηριστεί αναδασωτέα. Με αποφάσεις του Νομάρχη και της Διεύθυνσης Δασών (1985, 1992), αίρεται η αναδάσωση στην προστατευόμενη Β’ ζώνη του Υμηττού, προκειμένου να κατασκευαστεί Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης. Ο οργανισμός Αθήνας, το 1996, δίνει θετική γνωμοδότηση. Επίσης, ο δήμος Ηλιούπολης, με απόφαση του ΔΣ, συναινεί στην ανάπτυξη του ΚΥΤ, μετά την παραχώρηση από τη ΔΕΗ της έκτασης που είχε ζητήσει.

Με το ν. 2516/8.8.1997 (άρθρο 24), «περί ίδρυσης και λειτουργίας βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων κλπ», αναφέρεται ότι «..επιτρέπεται η κατασκευή Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης Αργυρούπολης (ΚΥΤ) της ΔΕΗ», κατά παράβαση του ισχύοντος προαναφερθέντος Π.Δ. ΦΕΚ Δ΄ 544/1978. Με τον ίδιο νόμο, επιτρέπεται εντός της Α’ και Β’ ζώνης προστασίας του Υμηττού «… η διέλευση των απολύτως απαραίτητων γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, η χωροθέτηση των οποίων εγκρίνεται κατά την κείμενη νομοθεσία …».

Στις 13.10.1997, κατατίθεται από τη ΔΕΗ η ΜΠΕ του έργου. Το νομαρχιακό συμβούλιο θεωρείται ότι γνωμοδοτεί θετικά το 1998, αφού δεν απέστειλε τη γνωμοδότησή του μέσα στις καθορισμένες προθεσμίες. Απόψεις δεν διεβίβασε ούτε ο Οργανισμός Αθήνας. Ακολουθεί η γνωμοδότηση 67/1998 του Ε’ τμήματος του ΣτΕ, σύμφωνα με την οποία (άρθρο 2^ε) θεωρείται ότι «… η κατασκευή ΚΥΤ της ΔΕΗ εντός της Β΄ Ζώνης προστασίας του Υμηττού και η διέλευσις γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσεως» αποτελεί «…χρήσιν ασυμβίβαστον προς την προστασίαν και την αποκατάστασιν της οικολογικής ισορροπίας του Υμηττού…». Ακόμη, στην ίδια γνωμοδότηση, αναφέρεται σαφώς ότι το άρθρο 24 του ν. 2516/1997, με το οποίο χωροθετείται το Κ.Υ.Τ. Αργυρούπολης, είναι ανίσχυρο γιατί παραβιάζει «το περί προστασίας του περιβάλλοντος άρθρο 24 του Συντάγματος».

Παρ’ όλη την αρνητική γνωμοδότηση του ΣτΕ, με την ΚΥΑ 115950/1998, εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή του ΚΥΤ 400/150 ΚV της ΔΕΗ, εντός της Β’ Ζώνης προστασίας του Υμηττού, η οποία, όμως, ακυρώθηκε με την απόφαση 2275/2000 του ΣτΕ, με το αιτιολογικό ότι οι περιβαλλοντικοί όροι έπρεπε να εγκριθούν από την ΕΕ του Οργανισμού Αθήνας. Με την απόφαση 70/2000 της Ε.Ε του Οργανισμού Αθήνας δίνεται η έγκριση.

Με το ν. 2947/2001 περί «Ολυμπιακών έργων υποδομής κλπ.» είχαν χωροθετηθεί μια σειρά έργα ηλεκτροδότησης στην Αττική, μεταξύ των οποίων το ΚΥΤ 400/150 ΚV, καθώς και η εναέρια γραμμή 400 KV Λαυρίου - ΚΥΤ Αργυρούπολης, με τους ίδιους περιβαλλοντικούς όρους της ΚΥΑ 11590/1998, που είχαν απορριφθεί από το ΣτΕ (απόφαση 2275/2000). Στη βάση της ΚΥΑ 11590/1998, εκδόθηκαν παράνομα «όροι και περιορισμοί δόμησης» (77773/1353/2002) καθώς και άδεια κατασκευής του ΚΥΤ (59365/2002).

Την άνοιξη του 2002 ξεκινούν από την ΔΕΗ εργασίες κατασκευής του ΚΥΤ 400/150 ΚV, οι οποίες διακόπτονται από τις κινητοποιήσεις των κατοίκων της περιοχής. Επανέρχεται η ΜΠΕ του 1997, με την έγκριση του Οργανισμού Αθήνας πλέον, οπότε εκδίδεται νέα ΚΥΑ έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του ΚΥΤ (88547/26.11.2002). Η ισχύς της απόφασης θα έληγε στις 31.12.2012, αν δεν είχε μεσολαβήσει η ακύρωσή της από το ΣτΕ. Στη συνέχεια, εκδίδεται η ΚΥΑ 130575/28.1.2003, με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου της κατασκευής της Γραμμής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας 400 KV από το Λαύριο στην Αργυρούπολη. Με την υπουργική απόφαση 8800/27.2.2003 (ΦΕΚ Δ΄ 234/13.3.2003) εγκρίνονται νέοι «όροι και περιορισμοί δόμησης» για την ανέγερση του ΚΥΤ.

Λίγο πριν την έκδοση των παραπάνω αποφάσεων, στις 11.11.2002, είχε συγκροτηθεί, με απόφαση του ΓΓ ΥΠΕΧΩΔΕ, επιτροπή για την εξέταση πιθανών εναλλακτικών λύσεων. Σε χρόνο ρεκόρ (19/11/2002) κατέληξε ότι δεν υπάρχει λόγος αλλαγής του σχεδιασμού. Λίγες μέρες μετά (26/11/2002) εκδόθηκε η νέα απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή του ΚΥΤ.

Στις 27.3.2003, με την απόφαση της 46ης συνεδρίασης της Διυπουργικής Επιτροπής Συντονισμού Ολυμπιακής προετοιμασίας, αποφασίστηκε «η ματαίωση της κατασκευής του ΚΥΤ 400/150 ΚV και η κατασκευή, εντός του προβλεπόμενου αρχικού χώρου, της εγκατάστασης του συστήματος των 150 ΚV, όπως έχει ήδη αδειοδοτηθεί για την ορθολογική διαχείριση της υπάρχουσας στο χώρο γραμμής των 150 KV» και «η λειτουργία της γραμμής από το Λαύριο στα 150 ΚV», η οποία διέρχεται από την Α’ ζώνη προστασίας του Υμηττού και από περιοχή που είναι ενταγμένη στο Δίκτυο «Natura 2000».

Αφού ματαιώθηκε η κατασκευή του ΚΥΤ 400/150 ΚV και μετά από επέμβαση των ΜΑΤ, κατασκευάζεται ο τοπικός υποσταθμός 150/20 KV και η πλευρά των 150 ΚV του ΚΥΤ, που συνδέεται με τη γραμμή μεταφοράς από το Λαύριο και με την αναβαθμισμένη γραμμή διασύνδεσης με το ΚΥΤ Παλλήνης, όπως έχει προαναφερθεί. Η εγκατάσταση εξακολουθεί να λειτουργεί σαν θέση ζεύξης στην τάση των 150 KV. Η δεύτερη γραμμή (Παλλήνης – Αργυρούπολης) διέρχεται μέσα από την Α’ ζώνη προστασίας του Υμηττού, σε περιοχή ενταγμένη στο «Δίκτυο Natura 2000». Σημειώνεται ότι το Νομαρχιακό Συμβούλιο Αν. Αττικής είχε απορρίψει, ομόφωνα, τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου που παρουσίασε η ΔΕΗ. Η θέση αυτή δεν αναφέρεται στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΚΥΑ 88547/26.11.2002).

Με την κοινή απόφαση 29/2004 των διευθυνόντων συμβούλων της ΔΕΗ και του ΔΕΣΜΗΕ συστάθηκε νέα επιτροπή για τη μελέτη της δυνατότητας μετεγκατάστασης του ΚΥΤ Αργυρούπολης, με πρωτοβουλία του δημάρχου Αργυρούπολης. Η επιτροπή εξέτασε δύο θέσεις σε περιοχή του δήμου Γλυφάδας, πάλι στη Β΄ ζώνη προστασίας του Υμηττού. Υπήρξαν αντιδράσεις και εμπλοκή του ΓΕΑ στη μία από τις δύο θέσεις. Το πόρισμα της επιτροπής κατατέθηκε στις 22/12/2014 και κατέληγε σε δύο συμπεράσματα: να μην υπάρξει μετεγκατάσταση και να ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή της πλευράς 400 KV του ΚΥΤ, με κλειστού τύπου κατασκευή.

Την περίοδο 2002-2003 ασκήθηκαν προσφυγές στο ΣτΕ, κατά πολλών αποφάσεων, από αυτές που προαναφέρθηκαν. Το Συμβούλιο της Επικρατείας, αν και καθυστερημένα (δηλαδή, μετά την ολοκλήρωση από τη ΔΕΗ των παράνομων εγκαταστάσεων του ΚΥΤ -πλευρά 150 KV και υποσταθμός 150/20 KV- και μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων), δικαιώνει τους αγώνες των κατοίκων της περιοχής:

• Με την απόφαση 1672/2005 του ΣτΕ, ακυρώθηκε η ΚΥΑ 88547/26.11.2002 με την οποία είχαν εγκριθεί οι Περιβαλλοντικοί όροι για το έργο επέκτασης του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) 400/150 KV στη Β’ Ζώνη Προστασίας του Υμηττού στα όρια των Δήμων Ηλιούπολης - Αργυρούπολης.
• Με την απόφαση 1678/2005 του ΣτΕ ακυρώθηκε η απόφαση 8800/27.2.2002 του ΥΠΕΧΩΔΕ, με την οποία καθορίστηκαν όροι και περιορισμοί δόμησης για το προαναφερόμενο ΚΥΤ.
• Με την απόφαση 1676/2005, ακυρώθηκε η ΚΥΑ 130575/28.1.2003 με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο της κατασκευής της Γραμμής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας 400/150 KV από το Λαύριο στην Αργυρούπολη.

Οι λόγοι για τους οποίους το ΣτΕ ακύρωσε τις προαναφερόμενες υπουργικές αποφάσεις, συνοψίζονται στο ότι «το ΚΥΤ επετράπη να κατασκευαστεί εντός της Β’ ζώνης προστασίας του Υμηττού, με συνέπεια την κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 24 του Συντάγματος υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την επιδείνωση της κατάστασης αυτού» και ότι «η εγκατάσταση του ΚΥΤ εντός της Β’ ζώνης του Υμηττού κρίθηκε ως ασυμβίβαστη με την προστασία της οικολογικής ισορροπίας του βουνού».

Οι αποφάσεις παραμένουν ανεκτέλεστες. Για το λόγο αυτό πολίτες προσφεύγουν εκ νέου στο ΣΤΕ ζητώντας τη συμμόρφωση της Διοίκησης προς τις αποφάσεις 1672 και 1675/2005 της ολομέλειας του ΣτΕ. Η απόφαση (67/2012) της επιτροπής συμμόρφωσης του ΣτΕ εκδίδεται στις 31.5.2012 και ικανοποιεί το αίτημα των πολιτών, υποχρεώνοντας, παράλληλα, το ΥΠΕΚΑ να καταβάλλει στους αιτούντες το ποσό των 15.000 €.

Από το 2011 βρίσκεται σε ισχύ το νέο Π.Δ για τον Υμηττό (ΦΕΚ Δ΄ 187/16.7.2011), σύμφωνα με διάταξη του οποίου (άρθρο 8, παρ. 5) «…επιτρέπεται η εκτέλεση των αναγκαίων έργων τεχνικής υποδομής και έργων ύδρευσης, αποχέτευσης, ενέργειας και τηλεφωνίας», εντός της Β΄ Ζώνης προστασίας του Υμηττού, στην οποία εντάσσεται και το ΚΥΤ Ηλιούπολης - Αργυρούπολης. Κατά αυτής της διάταξης έχουν καταθέσει αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ, αφ’ ενός ο Δήμος Αργυρούπολης - Ελληνικού, αφ’ ετέρου 20 μέλη της «Διαδημοτικής Επιτροπής για την Διάσωση του Υμηττού» (αρ. πρ. ΣτΕ 7264/17.10.2011). Η πρώτη προσφυγή εκδικάστηκε στην Ολομέλεια του ΣτΕ στις 15.2.2013, ενώ για τη δεύτερη δεν έχει οριστεί δικάσιμη.

19.2.2014